خواب آلودگی سالمندان – علت، پیشگیری و درمان

 یکی از بزرگترین مشکلات در پرستاری سالمند خواب آلودگی سالمند می باشد که ریشه در بیماری های جسمی و روحی وی دارد. حفظ سلامتی افراد در سنین بالا کار آسانی نمی باشد و نکته های زیادی را در بر می گیرد. به طور کل سالمندان یا دچار کم خوابی می شوند و یا خواب آلودگی را تجربه می کنند، که این ریشه در عدم تنظیم خواب سالمند دارد و ممکن است با ادامه ی روند هر کدام ،حتی منجر به مرگ شخص گردد.

 

خواب کافی برای حفظ سلامتی سالمند

خواب کافی از مهم ترین عوامل در سلامتی روحی و جسمی هر فرد می باشد در غیر این صورت باعث ایجاد خواب آلودگی سالمند می شود. با توجه به تغییر بیولوژیکی بدن و بالا رفتن سن مقدار خواب کافی برای افراد سالمند و میانسال کمتر از افراد کم سن و سال می باشد. در واقع به توصیه ی پزشکان افراد بالای پنجاه سال، باید در طول شب هفت الی شش ساعت به طور مفید بخوابند. منظور از خواب مفید، خوابی است که در طول آن بدن به پایین ترین درجه ی حرارت خود برسد و میزان ترشح ملاتونین به بالاترین مقدار برسد.

ملاتونین هورمونی است که شب هنگام بدن فرد را برای خواب باخبر می سازد، این هورمون مهم در غده ای در اعماق مغز قرار دارد. ذکر این نکته مهم است، همانطور که خواب ناکافی سلامت هر فردی را به خطر می اندازد، خواب زیاد هم ممکن است باعث بروز مشکلات روحی و روانی زیادی شود، پس تنظیم خواب بسیار مهم می باشد.

 

رابطه تنظیم خواب و سلامت جسمی و روحی

خواب با سلامت جسمی و روحی ارتباطی تنگاتنگ و مستقیم دارد.

همانطور که می دانید هنگام خواب تمام اعضای مکانیکی بیرونی  بدن به حالتی مرسوم به نام مرگ موقت قرار می گیرند که باعث رفع خستگی و همچنین ذخیره کالری و کسب انرژی می شود. خواب در سنین سالمندی بیشتر یک مبحث استراحتی و همچنین آرامشی می باشد و دیگر به ترشح بعضی از هورمون های رشد مربوط نمی شود.

حال اگر خواب سالمند کافی و مفید نباشد، باعث افزایش درد های مفصلی و استخوانی، سردرد، کسلی، کلافگی و حتی بروز بیماری های روحی و رفتار های هیجانی و تهاجمی می شود، همچنین اگر خواب وی بیشتر از حد معمول باشد، همین مشکلات تکرار می شوند و احتمال خطر بیشتر می شود، پس مهمترین فاکتور در تنظیم خواب، ساعات دقیق و کافی برای خواب است.

 

مشکل خواب آلودگی سالمند

یکی از مشکل خواب آلودگی سالمند می باشد .یعنی شخص به طور دائم تمایل به خوابیدن دارد و علاوه بر شبانه بیشترین ساعات روز خود را با خوابیدن می گذارند. همانطور که گفته شد خواب کافی برای سالمندان هفت ساعت در شب و نهایت یک ساعت در روز است، اگر میزان خواب وی بیشتر از این ساعات باشد می تواند مشکل ساز شود.

خواب آلودگی به حالتی بین خواب و بیداری گفته می شود، یعنی فرد احساس نیاز شدید به خواب دارد که اگر بتواند بخوابد می توان گفت وی شخصی خوابالو می باشد، اما اگر توانایی آرام کردن ذهن خود و رسیدن به خوابی آرام را نداشته باشد، شخص دچار مشکلات عصبی و کلافگی های مکرر می گردد.

 

علت چرت زدن سالمند

علت چرت زدن سالمند می تواند متفاوت باشد. به طور معمول دلایل بروز مشکل خواب آلودگی بین افراد سالمند و جوان تر مشترک می باشد، اما به دلیل ضعف ایمنی بدن سالمندان و همچنین بیشتر بودن فشار های روانی، عوامل تاثیر بیشتری بر روی این افراد می گذارند و باعث می شوند سالمندان بیشتر از مشکل خواب آلودگی رنج ببرند.

به طور کلی دلایل خواب آلودگی سالمند به دو دسته جسمی و روحی تقسیم می شوند که در ادامه هر کدام را به طور کامل توضیح می دهیم.

 

مشکلات جسمی در خواب آلودگی سالمند

همانطور که اطلاع دارید تمامی بخش های بدن به طور مرتب و زنجیر وار با هم در ارتباط می باشند و اختلال در هر بخش ، باعث اختلال در عملکرد سایر بخش ها می شود . حال برخی از این مشکلات همگانی به طور غیر مستقیم باعث خواب آلودگی سالمند می شوند، به طور مثال تمامی سالمندان از درد های عضلانی و مفصلی ناشی از کهولت سن رنج می برند و برای کاهش این درد ها از مسکن ها و دارو های آرامبخش استفاده می کنند، استفاده این دارو ها یکی از دلایل واضح خواب آلودگی سالمند می باشد.

بیماری های جسمی که باعث بروز خواب آلودگی می شود

چندین بیماری جسمی وجود دارد که هر کدام به طور قطع می توانند دلیل خواب آلودگی سالمندان شوند.

• انواع عفونت ها ( عفونت های سالمندان می تواند ناشی از انواع میکروب و ویروس باشد که باعث ضعف ایمنی بدن و احساس خستگی و درد شود )
• آلرژی های متداول (هورمون هیستامین یکی از هورمون های خواب آور می باشد که در هنگام بروز آلرژی ترشح می شود ، آلرژی می تواند ناشی از استشمام هوای آلوده ،منابع غذایی و… باشد .)
• کم خونی ( وظیفه اصلی خون اکسیژن رسانی به بدن می باشد ، در صورتی که فرد کم خون باشد گلبول های قرمز در انجام وظیفه ی خود ناتوان خواهند بود  و فرد احساس خستگی و خواب آلودگی شدید دارد .)
• به هم ریختن هورمون های زنانه ( با کاهش هورمون استروژن بانوان احساس ضعف و خستگی می کنند و کاهش وزن یکی از علائم دقیق این مشکل می باشد .)
• کم کاری غده ی تیروئید( وظیفه ی اصلی تیروئید متابلویسم و سوخت و ساز بدن می باشد که در نتیجه ی کم کاری آن باعث بروز خستگی و کسلی و احساس نیاز به خواب در فرد می شود.)
• اختلال در عملکرد کبد ( بیماری کبد چرب ، باعث اختلال در عملکرد کبد می شود وظیفه ی کبد تولید انرژی می باشد که در صورت عملکرد ناکافی باعث خستگی در فرد می شود.)
• بیماری های مانند دیابت ، بیماری های قلبی و…

البته دلایل جسمی خواب آلودگی سالمند بسیار زیاد است و توضیح همه ی آن ها از حوصله ی این مقاله خارج می باشد.

 

دلایل روحی

دلایل روحی خواب آلودگی سالمند دلایلی ساده می باشند. مهم ترین عامل روحی خواب آلودگی این افراد افسردگی است. افسردگی می تواند ناشی از مشکلات و فشار های روانی زندگی و یا احساس پیری و درماندگی و همچنین تنهایی های بلند مدت باشد . در چنین شرایطی فرد برای فرار از فشار های روحی و روانی ناشی از ترشحات بدبینانه ی ذهن خود ، به خوابیدن زیاد پناه می برد.

برای جلوگیری از خواب آلودگی سالمند ، ابتدا باید تلاش کرد تا با حفظ روحیه ی وی مانع از بروز افسردگی وی شوید ولی اگر علائمی مانند خستگی ، سردرد ، بی حوصلگی و تندخویی را در وی مشاهده کردید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه نمایید تا با جلسات روان درمانی و کنترل دارویی این مشکل حل شود.

پیشگیری از بروز مشکل خواب آلودگی در سالمندان

برای جلوگیری از خواب آلودگی سالمند ، ابتدا باید با تمام مشکلات جسمی و روحی وی و همچنین عادات خواب و تغذیه شخص آشنایی کامل داشته باشید. در صورتی که ریشه ی اصلی مشکل را بیابید قطعا در جلوگیری از بروز آن موفق تر خواهید بود .یکی از مهم ترین ارکان خواب مناسب ، تغذیه ی مناسب می باشد ، باید از منابع تغذیه ای استفاده کنید که تمامی مواد معدنی ،املاح، ویتامین ها و…. مورد نیاز برای بدن وی و تامین انرژی را در نظر بگیرید ، در عین حال منابعی را که باعث احتمال خطر در سلامتی وی می شود را شناسایی و حذف و منابع مشابه و کم خطر را جایگزین کنید . با مهربانی با سالمند رفتار کنید و سعی کنید با وی رفتاری دوستانه داشته باشید ، تا احساس تنهایی و افسردگی نداشته باشد. بهتر است برای سالمند فعالیت های فیزیکی و بدنی سبکی را در نظر بگیرید تا با پر کردن وقت وی مانع از خوابیدن نا به هنگام آن ها شوید.

 

درمان خواب آلودگی

همانطور که می دانید بهترین درمان پیشگیری می باشد . اما با فرض این که شما دیر به این مشکل رسیده اید باید روش های درمانی را پیشرو بگیرید. قبل هر کاری به پزشک مراجعه کنید، سپس درمان های رایج را به طور مرتب انجام دهید. برخی از این درمان ها را به صورت اختصار نام می بریم.

• استفاده از مواد مغذی و رفع مشکل فقر آهن و کم خونی
• استفاده از نوشیدنی های انرژی زا مانند مرکبات و گیاهان دارویی مانند شیرین بیان
• کمک به بهبود روحیه ی سالمند و برقراری ارتباط دوستانه برای رفع افسردگی ناشی از تنهایی
• حفظ سلامت سالمند با حفظ وی از انواع عفونت ها و آلرژی ها
• انجام فعالیت های فیزیکی مانند قدم زدن در هوای آزاد
• تنظیم ساعات خواب وی و تلاش جهت داشتن خوابی کافی و مفید
• پرهیز از غذای های ناسالم و کمک به حفظ تعادل وزن
• حذف عوامل محیطی و روانی که باعث کلافگی و سردرد می شوند
• و…

همانطور که مشاهده می نمایید ، راه های جلوگیری از خواب آلودگی  و همچنین درمان خواب آلودگی سالمندان بسیار راحت و در دسترس می باشد .